Język modernizmu

Prolegomena historycznoliteracka

ISBN: 83-85220-69-0
Liczba stron: 334
Rok wydania: 1997
Wydania: 2 (wyd. 2 - 2002 r., wyd. 3 - 2013)

Ryszard Nycz

(ur. 1951) – historyk i teoretyk literatury i kultury. Profesor zwyczajny na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i w Instytucie Badań Literackich PAN. Zajmuje się nowoczesną i ponowoczesną literaturą w kontekście teoretycznym oraz kulturowo-antropologicznym. Kieruje Katedrą Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Wydziału Polonistycznego na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz ogólnopolską Transdyscyplinarną Szkołą Letnią dla doktorantów. Redaguje dwumiesięcznik „Teksty Drugie” oraz serie wydawnicze: „Horyzonty Nowoczesności”, „Modernizm w Polsce” (wraz z Włodzimierzem Boleckim), „Cross-Roads. Polish Studies in Culture, Literary Theory, and History” (wraz z Teresą Walas), „Nowa Humanistyka”. Autor ponad 160 publikacji, w tym książek: Sylwy współczesne (1984, wyd. 2 - 1996), Tekstowy świat (1993, wyd. 2 - 2000), Język modernizmu (1997, wyd. 2 - 2002), Literatura jako trop rzeczywistości (2001. wyd. 2 - 2012), Poetyka doświadczenia (2012).

Język modernizmu to pierwsza w Polsce próba całościowego opisu nowoczesnej polskiej literatury jako odrębnej a rozległej (czasowo i przestrzennie) formacji artystyczno-kulturowej. Tego rodzaju ujęcie zbliża polski modernizm do rozumienia modernizmu w literaturze światowej (i, zresztą, inspiruje się jego współczesnymi opracowaniami), co pozwala na rozważenie zarówno jego cech typowych, jak swoistych, w szerokim porównawczym kontekście. Nie oznacza to jednakże ani mechanicznego dostosowania polskiej literatury do modernistycznego wzorca, ani w ogóle uznania, że taki model istnieje i obowiązuje. Nie ma dwóch takich samych modernizmów w różnych litera¬turach narodowych: natomiast w każdej z nich - jak właśnie w polskiej - modernizm zyskuje postać wynikającą w co najmniej równym stopniu z lokalnych tradycji, potrzeb i uwarunkowań, jak z ogólno-formacyjnej specyfiki.
Książka nosi tytuł Język modernizmu z trzech powodów. Po pierwsze, dlatego że głównym przedmiotem uwagi są tu modernistyczne poglądy na język - te obiegowe w nowoczesnej kulturze, te głoszone specjalnie przez modernistów, jak też te, które zrekonstruować można z najbardziej nowatorskiej części ich twórczości. Po drugie, z uwagi na to, że ramy analizy wyznacza jego pochodne rozumienie: jako rodzaju światopoglądu, czy historycznie artykułowanej świadomości językowo-literackiej - wypowiadanej wprost, dyskursywnie, lub dochodzącej do głosu pośrednio, poprzez konstrukcję wypowiedzi. Wreszcie - po trzecie - z tej przyczyny, że ważną rolę w opisie odgrywa metaforyczne znaczenie języka: jako swoistego systemu opozycji, które modernistyczna literatura konstruuje i poprzez przezwyciężanie których rozwija się i ewoluuje.

Trzecie wydanie książki ukazało się w 2013 r. nakładem Wydawnictwa Naukowego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

2018 - Nominacja do Nagrody im. Jana Długosza (za książki wydane w 1997 roku)